Veel gestelde vragen over aardgasvrij wonen

In het Klimaatakkoord van Parijs is de afspraak gemaakt om de temperatuurstijging op aarde te beperken tot maximaal 2 graden. Dat is nodig om klimaatverandering tegen te gaan. Daarom moet de CO₂-uitstoot in 2050 ongeveer 90% lager zijn dan in 1990.

Bijna iedereen in Nederland gebruikt aardgas voor verwarming, warm water en koken. Dat zorgt voor een flinke CO₂-uitstoot. In Nederland hebben we daarom afgesproken dat we stap voor stap naar een schone en duurzame toekomst gaan. In 2050 gebruiken we geen aardgas meer om huizen en gebouwen te verwarmen.

Ook de aardbevingen door aardgaswinning in Groningen zijn een belangrijke reden om de aardgaswinning in Nederland te stoppen.

Het klopt dat aardgas schoner is dan kolen of olie. Maar aardgas is niet duurzaam. Als wij de klimaatdoelstellingen willen halen, moeten we stoppen met het gebruik van alle fossiele brandstoffen, dus ook aardgas. Want ook bij de verbranding van aardgas komt CO₂ vrij.

In Nederland heeft het merendeel van de huishoudens al jarenlang een aardgasaansluiting. In Duitsland worden rond de 5 miljoen huizen nog verwarmd met stookolie. Deze olieketels zijn erg vervuilend. Duitsland heeft daarom een tussenstap toegevoegd richting 2050. Eerst worden alle olieketels vervangen door aardgas. Daarmee vermindert de totale CO₂-uitstoot van Duitse huishoudens met ongeveer 30 procent. Maar uiteindelijk gaan ook deze woningen in Duitsland alsnog van het aardgas af.

De Transitievisie Warmte is een plan waarin staat hoe de gemeente uiteindelijk aardgasvrij kan worden. Hiermee geven we richting, zodat het voor iedereen duidelijk is hoe we de overstap naar aardgasvrij wonen kunnen maken. Elke gemeente in Nederland moet uiterlijk eind 2021 een Transitievisie Warmte hebben.

De Transitievisie Warmte laat zien wat per wijk of buurt de meest logische alternatieven zijn en wat er nodig is om uiteindelijk aardgasvrij te worden. Komt er één oplossing voor de hele buurt? Moet er nog veel geïsoleerd worden? Is een warmtenet een mogelijkheid of is het slimmer om de overstap naar aardgasvrij wonen voor elke woning apart te regelen, bijvoorbeeld via warmtepompen?

In de Transitievisie Warmte staan ook aanknopingspunten om te bepalen in welke wijken, buurten of dorpen we kunnen beginnen. Voor de meeste visies is op basis daarvan een voorzet gedaan voor de verder te onderzoeken wijken, buurten of dorpen (afhankelijk van de kansrijkheid). Tot slot staat erin op welke manier we dat willen doen en hoe we iedereen daarbij betrekken.

We betrekken inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties op verschillende manieren bij de totstandkoming van de Transitievisie Warmte. Bijvoorbeeld met vragenlijsten en (online) bijeenkomsten. We vragen wat u belangrijk vindt. We laten de mogelijkheden zien. En u kunt uw vragen stellen.

Na de Transitievisie Warmte volgen uitvoeringsplannen per wijk. In het wijkuitvoeringsplan bepalen we als gemeente samen met inwoners en andere gebouweigenaren welk alternatieve warmtevoorziening het beste past bij die wijk. Na vaststelling van het wijkuitvoeringsplan kan het nog 10 jaar duren voordat de wijk daadwerkelijk aardgasvrij is.

De gemeente heeft van de Rijksoverheid de regierol gekregen in de warmtetransitie. Dat betekent dat wij de overstap naar aardgasvrij wonen in goede banen moet leiden. We maken eerst een algemeen plan, de Transitievisie Warmte, en daarna voor elke wijk een apart plan om uiteindelijk van het aardgas af te gaan. Dit doen we in overleg met iedereen die daarbij betrokken is: inwoners, woningcorporatie, bedrijven, maatschappelijke organisaties en de netbeheerder.

De gemeente trekt samen op met alle andere Zeeuwse gemeenten. Alle gemeenten doorlopen gelijktijdig hetzelfde traject. 

Het is aan de gemeenteraad om de Transitievisie Warmte vast te stellen, dat is eind 2021 gebeurd. Deze vastgestelde versie vormt de basis voor nadere uitwerking. Minimaal elke vijf jaar wordt de Transitievisie Warmte herijkt. Dan wordt de visie opnieuw bekeken en worden de laatste inzichten op het gebied van wetgeving en innovatie meegenomen. 

We maken een technische analyse en vragen wat inwoners en relevante organisaties belangrijk vinden. Op basis daarvan kijken we in welke wijken of buurten het logisch is om te starten. Dat kan ook eerst het isoleren van woningen zijn als tussenstap naar aardgasvrij. Voordat we de startkansen opschrijven in de Transitievisie Warmte toetsen we die weer bij inwoners en relevante organisaties.

De verwarming van kantoren, bedrijfspanden en maatschappelijk vastgoed (scholen, zorginstellingen etc.) valt ook onder de Transitievisie Warmte. Kantoren moeten bovendien al in 2023 energielabel C hebben en in 2030 energielabel A. De industrie valt buiten de Transitievisie Warmte, daar zijn aparte afspraken gemaakt over verduurzaming.

Op hoofdlijnen zijn er drie alternatieven voor aardgas: een warmtenet, volledig elektrisch (all-electric) en duurzaam gas. Met een warmtenet kun je een hele wijk, buurt of flat in één keer aardgasvrij maken. Er moet dan wel een geschikte warmtebron zijn om het warmtenet te voeden, zoals aardwarmte of restwarmte. Bij volledig elektrische oplossingen wordt gewerkt met een warmtepomp per woning, bij voorkeur in combinatie met zonnepanelen om de benodigde elektriciteit op te wekken. Een voorwaarde hiervoor is nog wel dat de woning zeer goed is geïsoleerd. Voor woningen waar de eerste twee alternatieven niet haalbaar zijn, is duurzaam gas in beeld: groen gas of in de toekomst mogelijk waterstof.

Waterstofgas is meegenomen als laatste stap in het transitiepad hybride. Gezien de voorlopige schaarste van groene (duurzame) waterstof, zijn andere maatregelen tot in ieder geval 2030 logischer voor de woningen die die transitiepad volgen. Hierbij valt te denken aan het transitiegereed maken van de woningen (isolatie, elektrisch koken, kierdichting) en een hybride warmtepomp. Waar mogelijk kan lokaal al wel de stap naar aardgasvrij worden gezet (bijvoorbeeld een volledige warmtepomp in nieuwere, goed geïsoleerde woningen). Op termijn kan dan de resterende gasvraag in deze gebieden worden verduurzaamd met bijvoorbeeld groene waterstof.

De (bij)stook van biomassa om warmte op te wekken is duurzaam als het bijvoorbeeld gaat om snoeiafval van de groenvoorziening van de gemeente. Maar als we ver weg hout gaan kappen en hiernaartoe verschepen, is het minder duurzaam. Deze vorm van biomassa zien we niet als een goed alternatief voor aardgas.

De gemeente gaat niet over de bouw van kerncentrales, dat is aan de Rijksoverheid. Kernenergie levert bovendien elektriciteit en geen warmte. De bouw van een kerncentrale kost veel tijd, dus levert vóór 2030 sowieso geen bijdrage aan de oplossing.
Wat gebeurt er met de gasleidingen die nu in de grond liggen? 

Wanneer de keuze voor een gasvrije optie wordt gemaakt, zijn de gasleidingen overbodig. Volgens de huidige wetgeving mogen deze leidingen dan niet in de grond blijven zitten en worden ze verwijderd. Voor de gasleidingen die nog in gebruik zijn, wordt uiteraard voor beheer en onderhoud gezorgd. In veel gevallen zal er (voorlopig) nog een gasleiding nodig zijn, aangezien de transitie een geleidelijk proces is en niet iedereen morgen van het aardgas af zal zijn. Bovendien kan op sommige plekken het gasnet blijven liggen als op termijn blijkt dat duurzaam gas daar de meest haalbare en betaalbare optie is. 

Voorlopig is er geen verplichting om van het aardgas af te gaan. Bent u eigenaar van een woning, dan kunt u zelf beslissen welke duurzame energievoorziening uw voorkeur heeft. Bent u huurder bij een woningcorporatie dan loopt het via de woningcorporatie.

Is de cv-ketel stuk? En kan deze niet meer gerepareerd worden? Dan vervangt u de gasketel. De meeste buurten en wijken zullen de komende 10 tot 15 jaar nog niet aardgasvrij worden. Moderne hoog-rendement (hr) cv-ketels zijn veel zuiniger dan de oude cv-ketels.

Is de cv-ketel meer dan 10 jaar oud? Ook met een nieuwe cv-ketel kunt u al een stap zetten richting aardgasvrij. Bijvoorbeeld met extra isolatie. Of misschien wilt u van het aardgas af? De Transitievisie Warmte geeft u straks richting voor goede duurzame alternatieven in uw buurt of voor uw type woning. Laat u zich altijd goed adviseren. Vraag onafhankelijk advies, bijvoorbeeld bij een energiecoöperatie.

De overstap naar aardgasvrij wonen is het makkelijkst en meest betaalbaar als u dat op een logisch moment doet. Voor de meeste huizen is het logisch om de overstap stap voor stap te doen.

Heeft u plannen om uw keuken te verbouwen? Kies dan voor koken op inductie. Bent u van plan om uw huis te verbouwen of wilt comfortabeler wonen? Neem dan meteen ook gelijk isolatie mee. Wilt u de kozijnen gaan schilderen? Kijk dan zeker of HR++ glas mogelijk is.

Als u al een goed geïsoleerd huis heeft, kunt u ook nadenken over een warmtepomp. Ook kunt u zonnepanelen op uw dak leggen en uw eigen energie opwekken. Zo kunt u alvast beginnen met de voorbereidingen voor aardgasvrij wonen.

Nieuwbouw is altijd aardgasvrij. Dat is landelijke regelgeving. Voor nieuwbouw zijn er voldoende alternatieven om huizen te verwarmen zonder aardgas.

De overstap naar aardgasvrij wonen is op dit moment voor de meeste mensen nog kostbaar. Het kabinet wil dat het verduurzamen van de woning voor zoveel mogelijk mensen woonlastenneutraal is. Dit houdt in dat de maandelijkse lasten gelijk blijven of lager worden. Het gaat dan om energiekosten (gas, elektriciteit, warmte) en hypotheeklast of huur.

De Rijksoverheid is bezig om dit mogelijk te maken door de gemiddelde kosten voor energie te verlagen, subsidies te geven en nieuwe aantrekkelijke financieringsmogelijkheden te ontwikkelen. Nog niet alles is op orde, dat kost tijd.

De gemeente vindt het belangrijk dat iedereen mee kan doen en de aanpassingen aan de woning kan betalen. Bij het opstellen van wijkuitvoeringsplannen worden de kosten én baten goed onderzocht. We houden daarbij de ontwikkelingen van de Rijksoverheid in de gaten. En een wijkuitvoeringsplan wordt pas vastgesteld, als de gemeenteraad ziet dat de plannen haalbaar en betaalbaar zijn.

Als u ervoor kiest om aan te sluiten op een warmtenet, heeft u geen gasrekening en geen cv-ketel meer. In plaats daarvan wordt een aansluiting op het warmtenet gemaakt en krijgt u een warmte unit. Hier betaalt u eenmalig een aansluitbijdrage voor. De aansluitbijdrage is gebaseerd op de kosten die gemaakt worden voor de aansluiting en kan variëren per project. De warmterekening bestaat, net als bij elektriciteit en gas, uit een deel vaste kosten en een gebruiksafhankelijk deel. In de warmtewet worden jaarlijks de maximale tarieven voor warmte bepaald. Die wet zorgt ervoor dat consumenten gemiddeld niet meer betalen voor hun warmte dan iemand die een cv-ketel op gas heeft. 

De overstap naar all electric, waarbij de woning wordt verwarmd met een warmtepomp, is op dit moment vooral aantrekkelijk voor relatief nieuwe woningen. Voor andere woningen zijn de kosten om vergaand te isoleren zeer hoog. Een hybride warmtepomp vraagt om minder vergaande isolatie (label B/C) en een iets lagere investering. Als u volledig all-electric wordt, betaalt u niet meer voor uw gasaansluiting.

Op de website van het Duurzaam Bouwloket kunt u informatie vinden over verschillende isolatiemaatregelen en subsidies. Door een huisscan te doen ziet u welke isolatiemaatregelen voor uw woning mogelijk zijn en wat de kosten en opbrengsten zijn. Ook kunt u gelijk een offerte opvragen bij bedrijven uit de omgeving.

De daadwerkelijke kosten voor isolatie, een warmtenet, of een warmtepomp verschilt erg per woning. Onder het kopje ‘meer informatie’ kunt u terecht voor inzicht in kosten op de genoemde websites. U kunt via het Duurzaam Bouwloket gratis en vrijblijvend een offerte opvragen.

De investering voor isolatiemaatregelen ligt over het algemeen bij de eigenaar van de woning. Het voordeel van zo’n investering is dat de maandelijkse energielasten naar beneden zullen gaan, zodat de investering mogelijk over de tijd heen kan worden terugverdiend. Of dat daadwerkelijk gebeurt is afhankelijk van de aard van de maatregel en de individuele situatie en de eigenschappen van de woning. Om tegemoet te komen in de investering, zijn subsidies en leningen beschikbaar. E

en overzicht van subsidies en leningen, net als voorbeeldsommen over de terugverdientijd, zijn te vinden op de volgende websites:

• www.iedereendoetwat.nl/energie
• www.milieucentraal.nl/energie-besparen/

Een gedeelde warmtepomp met een gedeelde bodemlus zorgt ervoor dat er minder boringen nodig zijn en minder ruimtegebruik in de ondergrond. Bovendien kan een gedeelde warmtepomp voor een groep woningen kleiner gedimensioneerd worden dan de individuele warmtepompen voor die woningen, omdat niet iedere woning gelijktijdig energie nodig heeft. Kleinere dimensionering betekent lagere kosten per inwoner en beperkte netverzwaring. Hoe meer woningen worden aangesloten, hoe groter dit effect. 
Nadeel van de oplossing is het eigendomsvraagstuk en de manier waarop het ‘verdelen’ van warmte wordt georganiseerd. Mogelijk kan hiervoor een VvE worden opgericht voor particulieren, of kan een woningcorporatie deze rol op zich nemen bij de huurwoningen. Deze oplossing wordt op verschillende plekken verder verkend, zoals in Hilversum.

U kunt terecht op de websites van Duurzaam Bouwloket en Energiek Zeeland. 

Op www.gemeentesluis.nl/duurzaam vindt u meer informatie over waar u terecht kunt met welke vragen. 

In Zeeland werken we veel samen en hebben we inmiddels ook een Regionale Energiestrategie opgesteld, waar de Transitievisie Warmte op aansluit. Deze informatie en nog veel meer is terug te lezen op www.zeeuwsenergieakkoord.nl.